Sağlık Psikolojisi Nedir? Alt Dalları Nelerdir?
Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için sadece fizyolojik değil, sosyal ve psikolojik olarak da sağlıklı koşullara sahip olmamız gerekmektedir. Bu düzeni sağlayabilmek ve kontrol altında tutabilmek için de sağlık psikolojisi hakkındaki detaylara hâkim olmamız gerekmektedir. İşte bu yüzden sağlık psikolojisi nedir? Alt dalları nelerdir? oldukça merak edilip araştırılmaktadır. Sağlık psikolojisine göre, insanların hasta olmaması veya sağlıklı olması için bazı faktörler gerekmektedir. Bu faktörler kimi zaman biyolojik ve genetik, kimi zaman da sosyal çevresi oluşturmaktadır. Sağlık psikolojisinin ilgilendiği nokta da insanların sahip oldukları hastalık süreçlerinin veya sağlıklı olma süreçlerinin psikolojik etmenlerin de önemli derecede etkili olmalarıdır. Şimdi gelin tüm detaylarıyla sağlık psikolojisi nedir? Sağlık psikolojisi alanları nelerdir inceleyelim.
1.1 Sağlık Psikolojisi Nedir?
1970 yılları içerisinde psikoloji bilimin eğitim, bilim ve profesyonel alanlarla çalışmalarını bir araya getirerek sağlık psikolojisi gelişmiştir. Psikoloji bilimin yaptığı çalışmalarla beraber sağlım psikolojisi, sağlığın ve hastalıkların bilimsel bir şekilde açıklanmasını sağlamış ve diğer bilimlerden faydalanmıştır. Peki sağlık psikolojisi nedir? Alt dalları nelerdir? Sağlığın yalnız bedenin “iyi” olmasıyla gerçekleşmediğini günümüzde hemen hemen hepimiz biliyoruz. Bu durum da beraberinde sağlık psikolojisinin ortaya çıkmasında en önemli etkenlerdendir. Sağlık psikolojisi bireyin hastalık sürecinde sahip olduğu psikolojik durumu daha iyi anlama, yaşanan fizyolojik ve psikolojik semptomların ortadan kalkmasına veya hafiflemesine yardımcı olmaktadır. Kimi zaman bireye iyi gelen davranışları desteklerken kimi zaman da hastalığı tetikleyen faktörleri ortadan kaldırmak için çalışmalar gerçekleştirir. Bunun en net örneklerinden birisi de şüphesiz ki strestir. Çünkü günümüzde stres birçok insanın hayatında psikolojik sağlık sorunlarının oluşmasını etkileyen önemli faktörler arasında başta gelmektedir.
1.2 Sağlık Psikolojisinin Amaçları
Sağlık psikolojisi nedir? Alt dalları nelerdir? sorularından sonra bir diğer merak edilip araştırılan konulardan birisi de sağlık psikolojisinin amaçları olmaktadır. Sağlık sorunlarımızın altında yatan birçok etmen bulunabilir. Bu durumu kimi zaman fark edebilirken kimi zaman farkında olamayabiliriz. Sağlık psikolojisi de bireyin sahip olduğu hastalığın altında yatan davranışları bulup bu davranışları değerlendirip ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Örnek vermek gerekirse bireyin uzun süre çeşitli sebeplerden dolayı sağlıksız beslenmesi çeşitli rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu durum da sağlık psikolojisi devreye girerek aslında asıl nedeni bulur ve sorunu çözüme ulaştırmakta fayda sağlar.
Sağlık psikolojisinin bir diğer amacı ise bireyde olan olumsuz davranışları belirlemektir. Bu kimi zaman bireyin sahip olduğu inançlar doğrultusunda kimi zaman çevresel faktörlerle etkileşim göstermektedir. Hayatımızdaki birçok hastalığın oluşmasında aslında başka bir neden olabilir ve bu nedeni öğrenemediğimiz takdirde çözüme ulaşmamız da bir o kadar zor ve zaman alacaktır. Bu yüzden sağlık psikolojisinin amacı ve önemi en iyi şekilde kavranarak ihmal edilmemelidir. Şimdi gelin 4 maddede ele alınan sağlık psikolojisi alanları neler detaylarıyla inceleyelim.
1.3 Sağlık Psikolojisi Alt Alanları
- Klinik Sağlık Psikolojisi
Sağlık psikolojisi alanları uzmanlıklarını tamamlayabilmeleri için ilk olarak klinik sağlık psikolojisi eğitimini almak gerekmektedir. Daha sonra sağlık psikolojisi eğitimini alarak hastaneler, danışmanlık ve sağlık merkezlerinde hizmet vererek çalışma gerçekleştirebilirler. Bunların yanı sıra kronik hastaları veya stres yönetimi olan hastalar için rehabilitasyon merkezlerinde de çalışma gerçekleştirilebilir.
- Uzman Sağlık Psikolojisi
Uzman sağlık psikolojisi alanında eğitim alanlar daha sonra yine aynı alandan yüksek lisans eğitimini yaparlar. Bu eğitimin sonucunda da çeşitli araştırma alanlarında, eğitim danışmanlık, okul ve sağlık hizmeti kurumlarında çalışabilirler.
- Toplum Sağlığı Psikolojisi
Toplum sağlığı psikolojisi eğitimini alan kişiler çeşitli sağlık kurumlarında ve sağlık araştırma merkezlerinde çalışma gerçekleştirebilirler. Bu alanda çalışma gerçekleştiren kişiler hastalığı önleme, tedavi etme veya hastalığın psikolojik ve fizyolojik sebeplerini ve bununla beraber çözümlerini incelemektedirler.
- Halk Sağlığı Psikolojisi
Halk sağlığı psikolojisinde eğitim görenler, hastalığı önleme ve sağlığı geliştirerek tedavi etmeye yönelik çalışmalar gerçekleştirmektedir. Bununla beraber psikososyal etkenler ile kişinin sağlığı arasındaki neden sonuç ilişkisini araştırmaktadır.